انفاق و ايثار على عليه السلام
وابستگى انسان به متاع دنيا از خطرهاى بزرگ حركت تكاملى وى مىباشد.جاذبه مال و منال و مقام،و آنچه متاع دنيا به حساب مىآيد انسان را از مسير خود باز مىدارد.وابستگى به دنيا پر خطرترين دام سر راه انسان است.بسيارى اين خطر را احساس مىكنند.ليكن مهم چارهسازى اين مشكل است كه چگونه بايد از دام اين خطر رهيد.
نهاد دين كه رهنمود انسان در ابعاد گوناگون است،در اين عرصه هم ضمن شناخت و آگاهى دادن به واقعيتها،راه حل ارائه مىدهد.دين وابستگى انسان به مال و متاع دنيا را به عنوان يك واقعيت و بر اساس گرايش طبيعى انسان معرفى مىنمايد.و براى رهانيدن انسان از اين علاقهمندى تلاش مىنمايد.و راه رهيدن اين وابستگى بريدن از دنيا و انفاق عنوان مىنمايد و به لحاظ شدت اين وابستگى رهيدن از اين خطر را آن چنان با اهميت مىداند كه جهاد با مال را در كنار جهاد با جان عنوان مىنمايد: جاهدوا باموالكم و انفسكم (1) .هديه كردن مال در راه خدا همانند هديه كردن جان در راه خداست.
قرآن افزون بر رهنمود،الگوهايى نيز براى تأثير گذارى بيشتر ارائه مىدهد.و زندگى برگزيدگان را در جلو ديدگان انسانها ترسيم مىنمايد.آنان كه از انفاق در راه خدا از هيچ تلاشى فروگذار نكردند.آنان كه از بهترين امكانات خود در سختترين شرايط در راه خدا گذشتند و در رفتار آنها نه تنها انفاق بلكه فراتر از انفاق ايثار جلوهگر است.با بررسى چند نمونه از رفتار امام همام از خرمن فضايلش خوشه بر مىچينيم.
الف:فرزندان على و فاطمه(حسن و حسين)بيمار شدند.به آنها پيشنهاد شد براى بهبودى فرزندانشان نذر كنند.على عليه السلام و فاطمه عليها السلام و فضه در درگاه خدا نذر كردند هنگامى كه بر فرزندانشان آفيت حاصل شد،سه روز روزه بگيرند.خداى سبحان نعمت سلامتى را نصيب آنان كرد.اينك آنان بايد به نذر خود وفا كنند،ليكن چيزى در خانه على يافت نمىشود.على سه پيمانه جو براى فراهم آوردن نان قرض مىكند.سه روز روزه شروع مىشود.يك پيمانه آن روز اول آرد و فاطمه عليها السلام چند گرده نان براى افطار روز اول تهيه مىكند.هنگام افطار كه فرا مىرسد مسكينى در خانه را مىكوبد همه نانها را به وى داده با آب خالص افطار مىكنند!روز دوم نيز همانند روز اول بخشى ديگر آرد را براى تهيه افطارى نان تهيه مىكنند،و هنگام افطار كه فرا مىرسد يتيمى در خانه را مىزند.همانند روز اول همه نانها را به يتيم داده با آب خالص افطار مىنمايند.و براى روز سوم آماده مىشوند روزه بگيرند.در هنگام افطار روز سوم كه همانند روزهاى پيش چند گرده نان تهيه مىشود،ناگهان اسيرىدر خانه على مىآيد.و همانند شبهاى پيش گرده نانها نصيب وى مىشود.افطار هر سه روز روزه با آب خالص سپرى مىشود!رخسار اهل بيت از گرسنگى رنجور شده است.رسول الله صلى الله عليه و آله وارد خانه على و فاطمه شده،رخسار رنجور آنان را مشاهده مىكند سبب مىپرسد فاطمه براى پدر توضيح مىدهد.آنگاه ايثار على و فاطمه تجلى مىنمايد و غذاى بهشتى نصيب خانواده عترت مىگردد.خداى سبحان ستايش از ايثار آنها بخشى از آيات سوره انسان را نازل مىنمايد : (2) يوفون بالنذر و يخافون يوما كان شره مستطيرا و يطعمون الطعام على حبه مسكينا و يتيما و اسيرا . (3) «به نذر خود وفا مىكنند و از شر و عذاب فراگير روز قيامت در هراسند.طعام را با اين كه خود نياز دارند و محبوب آنهاست در راه خدا به مسكين و يتيم و اسير اطعام مىنمايند» .
ب:انفاق مال در راه خدا در صورتى تأثير گذار است و باعث تزكيه نفس مىشود و انسان را از وابستگى نجات مىدهد كه اولا انسان در انفاق خويش اخلاص داشته باشد ريا نكند،براى بدست آوردن خوشنودى خدا انفاق كند.ديگر اين كه از بهترين و پاكترين اموال شخصى خود انفاق كند.انفاق چيزهايى كه به كار انسان نمىخورد يا افزون بر نيازهاى انسان است كه در تمام اين موارد محبوب انسان هم نخواهد بود،سازندگى و تأثير مطلوب را نخواهد داشت : و انفقوا من طيبات ما كسبتم . (4) «از پاكترين و پاكيزهترين اموال خود انفاق كنيد.»
على عليه السلام دو ركعت از نماز ظهرش را بجا آورده است.نيازمندى به وى خطاب نموده از او طلب كمك مىكند.على انگشتر قيمتى كه هزار دينارارزش داشت و انگشتر مخصوص پادشاه حبشه بوده و از جانب نجاشى به رسول الله صلى الله عليه و آله هديه شده بود و رسول الله صلى الله عليه و آله هم آن را به على هديه نموده بود،از انگشت خويش بيرون آورده و در حال نماز به نيازمند مىدهد. (5)